

Küresel finans krizine yol açan nedenlerden birinin küresel dengesizlik olarak gösterilmektedir. Küresel dengesizlik cari dengesizlik olarak da ifade edilir. Ödemeler dengesi cari açıkları küresel dengesizliklere yol açabilir. Benzer biçimde cari fazlalıklar da küresel dengesizlik sorunudur. Mal ve sermaye hareketlerinin küresel dağılımında meydana gelen dengesizlikler zamanla ciddi bir ekonomik sorun haline gelmiştir. Ülkelerin bir kısmında yatırım ve üretim, artarken, diğer kısmı borçlarla uğraşmaktadır.
Cari dengesizliklere yol açan temel neden ticari dengesizliktir. Bir ülkenin ticaret dengesinin bozulmasına döviz kuru, fiyatlar ve yurt içi ve yurtdışı gelirlerdeki değişimler yol açabilir. Benzer biçimde ülkedeki yatırım-tasarruf dengesizliği de cari açığa yol açan bir diğer etkendir. Ülke ekonomisinin büyüklüğü cari dengesizliğin etkilerinin daha fazla hissedilmesine neden olacaktır. Genel olarak küresel rekabetlilik de ülkelerin cari açığında etkili olmaktadır. Ülkelerin ekonomik büyümeyi sağlamak için paralarını rekabetçi seviyelerde tutmaya çalışmaları cari dengelerini olumlu etkilemekle birlikte, ticaret ortaklarının cari dengesinin bozulmasına yol açabilir. Cari hesap fazlalığı da ya tasarruf fazlalığından ya da yatırım azlığından kaynaklanır. Bir diğer açıklamada yüksek rekabetçi döviz kurlarıdır. Rekabetçi kurlar cari hesap fazlalılığını ve böylece ekonomik büyümeyi teşvik edebilir.
Cari açık ya da fazlalığın sürdürülebilir olması durumunda herhangi bir tehlike belirmez. Ancak uzun süreli sürdürülemeyen cari açıklar ekonominin bozulmasına yol açacaktır. Benzer biçimde cari fazlalıkların da optimum kullanılmamasından dolayı maliyetleri olabilecektir. Aşırı dövize sahip olmanın ve risk yönetiminin etkin kullanılmaması finansal riskleri ortaya çıkaracaktır. Ya da fazla sermayenin etkin kullanılmaması üretim kapasitesinin düşmesine ve büyüme oranının azalmasına yol açabilir.
Peki ne yapılabilir ? Küresel dengesizliklerin azaltılması konusundaki önerilerden biri risk yönetiminin etkin kullanılmasıdır. Yeni teknolojik gelişmeler risklerin transferi, çeşitlendirilmesi konusunda pek çok araç sunmaktadır. Bir diğer öneri kurdaki değişimlerden yararlanmaktır. Özellikle esnek kur rejimleri değişken fiyatlara karşı önemli bir koruma sağlar. Yine tasarruf fazlası/cari fazla veren ülkelerin cari açık veren ülkelerden alım yapmaları açıklarının azalmasına yardımcı olacaktır. Tüketimin artması, piyasada talebin canlanmasını sağlayacaktır. Son olarak küresel finans krizindeki gibi ekonomilerin küresel dengesizlikleri azaltma konusunda küresel bir işbirliğine gitmeleri de önemlidir. Piyasa oyuncularının uyumlu çalışması, küresel farkındalığın artmasını sağlayarak güçlü politika adımlarının atılmasını sağlayacaktır.